Implementacja ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu z dnia 1 marca 2018 r.

PODEJŚCIE OPARTE NA OCENIE RYZYKA

USTAWA o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu z dnia 1 marca 2018 r., dalej „ustawa”, implementująca IV Dyrektywę i w pewnym zakresie również V Dyrektywę PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w tym obszarze do polskiego systemu prawnego, wprowadza jako fundament działania, w sposób systemowy, stosowanie podejścia opartego na ocenie ryzyka. Podejście to oznacza, iż instytucje obowiązane identyfikują, oceniają i rozumieją ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, na które są narażone i podejmują środki przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu (AML/CFT) proporcjonalne do zidentyfikowanych ryzyk. Ustawa wprowadza zatem istotny wzrost znaczenia szacowania ryzyka, rozszerzając stosowanie podejścia opartego na ocenie ryzyka prania pieniędzy, zarówno w obszarze funkcjonowania i sposobu działania samej instytucji obowiązanej, jak też wobec jej klientów. Położenie nacisku na takie działanie wynika z faktu, iż stosowanie podejścia opartego na analizie ryzyka postrzegane jest jako skuteczny sposób identyfikowania i ograniczania ryzyka zagrażającego systemowi finansowemu oraz stabilności gospodarczej.
To nowe podejście wymaga wdrożenia środków opartych na dowodach. W obszarze dotyczącym instytucji obowiązanych, od instytucji tych wymaga się identyfikowania, rozumienia i ograniczania ryzyka, a także dokumentowania i aktualizacji przeprowadzanych ocen ryzyka. W relacjach z Klientem od instytucji obowiązanych wymaga się, aby były zdolne wykazać, udowodnić, iż przy uwzględnieniu poziomu rozpoznanego ryzyka prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związanego z danymi stosunkami gospodarczymi lub transakcją okazjonalną zastosowały odpowiednie środki bezpieczeństwa finansowego.

Podejście oparte na ocenie ryzyka – szacowanie ryzyka związanego z działalnością instytucji obowiązanej. W ujęciu praktycznym instytucje obowiązane powinny rozpocząć proces implementacji nowych regulacji w obszarze przeciwdziałania praniu pieniędzy od opracowania dokumentu w postaci papierowej lub elektronicznej, w którym dokonają: 1) identyfikacji i 2) oceny ryzyka związanego z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu odnoszącego się do ich działalności, z uwzględnieniem czynników ryzyka dotyczących klientów, państw lub obszarów geograficznych, produktów, usług, transakcji lub kanałów ich dostaw. Dokument ten musi podlegać okresowej aktualizacji, nie rzadziej niż co 2 lata.
Ocena ryzyka powinna obejmować zatem dwa oddzielne, lecz powiązane etapy:
a. rozpoznanie ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu oraz
b. ocenę ryzyka prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Dokument ten ma fundamentalne znaczenie dla instytucji obowiązanej, ponieważ to na podstawie ustaleń i ocen tam dokonanych instytucja obowiązana winna opracować lub zmodyfikować dotychczasową strategię i procedury wewnętrzne w obszarze przeciwdziałania praniu pieniędzy. Zidentyfikowanie bowiem ryzyk inherentnych stanowi podstawę do oceny skuteczności dotychczas stosowanych środków ograniczających ryzyko. Dopiero po odpowiednim uwzględnieniu mitygantów (środków ograniczających ryzyko) i ich efektywności, instytucja właściwie zidentyfikuje poszczególne aspekty ryzyka rezydualnego i będzie w stanie podjąć decyzję, co do dalszych działań. Celem takiej oceny ryzyka instytucji obowiązanej jest ukierunkowanie działań i środków na obszary najwyższego ryzyka w zakresie prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu.
Jak to zrealizować w praktyce? O tym w kolejnym artykule.