Środki bezpieczeństwa finansowego cz. 1

ŚRODEK PIERWSZY – identyfikacja i weryfikacja klienta.

ZASADY IDENTYFIKACJI KLIENTA

Zasady identyfikacji klienta są częścią programów i procedur przeciwdziałania praniu pieniędzy i
finansowania terroryzmu w instytucjach obowiązanych. Zasady te powinny być tak sformułowane aby instytucja obowiązana/ bank posiadała opartą na racjonalnych przesłankach pewność, iż zna prawdziwą tożsamość każdego swojego Klienta.
Zasady te przede wszystkim muszą obejmować procedury przyjmowania klientów, otwierania
rachunków, ze wskazaniem zakresu informacji identyfikacyjnych jakie są niezbędne, aby dana
osoba mogła zostać klientem instytucji obowiązanej. Muszą zawierać również rozsądne –
dostosowane do danej instytucji obowiązanej i praktyczne, uwzględniające podejście oparte na
ocenie ryzyka, zasady weryfikacji danych identyfikacyjnych każdego klienta. W tym kontekście instytucje obowiązane powinny przeanalizować portfel swoich klientów oraz oferowane przez
siebie produkty i usługi i ustalić poziom ryzyka z uwzględnieniem w szczególności:

• rozmiaru instytucji obowiązanej i skali prowadzonej działalności gospodarczej;
• lokalizacji;
• rodzaju, charakteru obsługiwanych Klientów;
• rodzaju oferowanych produktów i usług;
• zakresu dostępnych i pozyskiwanych w procesach identyfikacji i weryfikacji danych.

Zakres wymagalnych danych w procesie identyfikacji, w polskich warunkach, został określony w
ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu z dnia 16 listopada 2000
r z późniejszymi zmianami (tekst jednolity: Dz. U. 2010 r. Nr 46 poz. 276). Artykuł 9 tej ustawy
określa szczegółowe zakresy realizacji procesu identyfikacji podstawowej (w odróżnieniu od
identyfikacji wzmożonej przeprowadzanej dla klientów w grupie ryzyka wysoka), zróżnicowany w
zależności od charakteru prawnego klienta. Stanowi on, iż:
Art. 9. 1. Identyfikacja obejmuje:
1) w przypadku osób fizycznych i ich przedstawicieli – ustalenie i zapisanie cech dokumentu
stwierdzającego na podstawie odrębnych przepisów tożsamość osoby, a także imienia,
nazwiska, obywatelstwa oraz adresu osoby dokonującej transakcji, a ponadto numeru PESEL
lub daty urodzenia w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL, lub numeru dokumentu
stwierdzającego tożsamość cudzoziemca, lub kodu kraju w przypadku przedstawienia paszportu;
2) w przypadku osób prawnych – zapisanie aktualnych danych z wyciągu z rejestru sądowego
lub innego dokumentu, wskazującego nazwę (firmę), formę organizacyjną osoby prawnej, siedzibę i jej adres, numer identyfikacji podatkowej, a także imienia, nazwiska i numeru PESEL lub daty urodzenia w przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL, osoby reprezentującej tę osobę prawną;
3) w przypadku jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej – zapisanie
aktualnych danych z dokumentu wskazującego nazwę, formę organizacyjną, siedzibę i jej adres,
numer identyfikacji podatkowej, a także imienia, nazwiska i numeru PESEL lub daty urodzenia w
przypadku osoby nieposiadającej numeru PESEL, osoby reprezentującej tę jednostkę.
2. Identyfikacja dotyczy także stron transakcji niebędących klientami i obejmuje ustalenie i zapisanie ich nazwy (firmy) lub imienia i nazwiska oraz adresu, w zakresie, w jakim dane te
instytucja obowiązana może ustalić przy zachowaniu należytej staranności.
3. Identyfikacja beneficjenta rzeczywistego obejmuje ustalenie i zapisanie imienia, nazwiska
i adresu oraz dodatkowo innych danych identyfikacyjnych, o których mowa w ust. 1 pkt 1, w
zakresie, w jakim instytucja obowiązana może je ustalić.

Oczywiście realizując podejście oparte na ocenie ryzyka, instytucja obowiązana może zażądać
dodatkowych danych i informacji identyfikujących ponad te wskazane powyżej np. dla niektórych grup klientów lub produktów zidentyfikowanych jako generujące podwyższone ryzyko.
Warto podkreślić także, iż według nowego stanu prawnego identyfikacja jest przeprowadzana
jako jeden ze środków bezpieczeństwa finansowego, a nie jak było poprzednio w celu wykonania obowiązku rejestracji. Artykuł 9 ust. 1 – 3 jest zatem aktualnie szczegółowym określeniem zakresu identyfikacji jako środka bezpieczeństwa finansowego, a nie wykazem danych do zarejestrowania transakcji.

Autor: Olivier Gnyp CFE